Dolar Endeksi (DXY), ABD dolarının altı büyük para birimine göre değerini ölçen bir endekstir. DXY, Bretton Woods Anlaşması’nın sona ermesinin hemen ardından, değişken döviz kurlarının ortaya çıkmasıyla oluşturulmuştur. Endeks, oluşturulduğu 1973 yılından bu yana çeşitli ekonomik politikalar, jeopolitik olaylar ve piyasa dinamikleri tarafından önemli dalgalanmalar yaşamıştır. Ekonomik sıkıntılar veya belirsizlik dönemlerinde, ABD doları genellikle güvenli bir liman olarak görülür ve bu da DXY’nin yükselmesine neden olabilir.
Avro %57,6 ile endekste en büyük ağırlığa sahipken; Japon Yeni %13,6, İngiliz Sterlini %11,9, Kanada Doları %9,1, İsveç Kronu %4,2, İsviçre Frankı ise %3,6 ağırlığa sahiptir.
Yıl başından bugüne DXY’da yer alan tüm para birimlerinin ABD dolarına karşı değer kaybettiği görülüyor. Endeksteki ağırlığı yüksek olan Avro’nun, özellikle Almanya’daki ekonomik durgunluk nedeniyle güçlü bir duruş sergileyemediği görülüyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB), FED’den erken davranarak 6 Haziran’da 25 baz puan faiz indirimi kararı aldı. Bu karar beklentiler dahilinde olduğu için Avro üzerinde önemli bir etki yaratmazken ECB’nin yılın geri kalanın iki faiz indirimi daha uygulayarak yıl sonuna faizleri 3,25 seviyesine indirmesi bekleniyor. Haziran ayında gerçekleşen Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri de belirsizliği artırdı. AP’de sağ partiler önemli ağırlık kazandı. Bu sonuçlar nedeniyle Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un da erken seçim kararı Avro bölgesindeki belirsizliğin artmasına neden oldu. Haziran ayının sonunda yapılan ilk tur seçimlerde Ulusal Birlik Partisi oyların yüzde 34’ünü alarak ilk sıraya yerleşti. Seçimin ikinci turu 7 Temmuz günü yapılacak ve Ulusal Meclis’teki sandalye dağılımı belli olacak. Avrupa’daki politik değişim dikkatle izlenmeye devam edecek.
Avrodan sonra ağırlığı en yüksek para birimi olan Japon Yeni ise üç yıldır değer kaybediyor. Japonya Merkez Bankası (BoJ), diğer gelişmiş ülke merkez bankaları politika faizini artırırken, BoJ negatif faiz politikasını sürdürmeyi tercih etmişti. Döviz piyasalarında artan faiz farkları yendeki düşüşün temel nedeni. 2024’te süren düşüşte, 1986’dan bu yana en düşük seviye olan 160 seviyesini geçti. Zayıf yenin ihracatçı şirketlerin karlarını artırarak ekonomi üzerinde olumlu etkisi olacağı tezi aynı zamanda Japon borsasında da rekor seviyelere ulaşılmasını sağladı. Bugün gelinen noktada, zayıf yen politikaları hem yurtiçinde hem de yurtdışında eleştiriliyor. Zayıf Yeni, Japonlar yerli üreticilerin tarafından yurtdışından tedarik etmesi gereken bileşenlerin ve emtia fiyatlarının yükselmesi gibi ana unsurlar nedeniyle, yabancı ülkeler ise Japon ürünlerine karşı yerel üreticilerin rekabet gücünün düşmesi nedeniyle istemiyorlar. BoJ 17 yılın ardından ilk defa bu sene politika faizini 19 Mart’ta yükseltti, ancak bunun ve yapılan diğer müdahalelerin zayıf yene karşı yeterli olmadığı eleştirileri devam ediyor.
İngiltere Merkez Bankası (BoE) enflasyonla sıkı mücadele etmek için sıkı para politikasını sürdürmeye devam ediyor. Yılın geri kalanında İngiltere ekonomisindeki yavaşlama endişeleri ve BoE’nin faiz artırımlarını durdurabileceği beklentileri İngiliz Sterlini (GBP) üzerinde baskı oluşturuyor. BoE, enflasyonu kontrol altına almak için sıkı para politikasını sürdürse de, büyüme endişeleri ve küresel ekonomik belirsizlikler, sterlinin yatay seyretmesine neden oluyor. İngiltere de erken seçim kararı alan ülkelerden bir tanesi, seçimler 4 Temmuz’da yapılacak. İngiltere’de iktidarda olan muhafazakar partinin güç kaybı ve İşçi Partisinin yükselişi gündemde.
Kanada Merkez Bankası (BoC) ülkedeki enflasyonla mücadele etmek için son olarak 12 Temmuz 2023 tarihinde 25 baz puanlık faiz artırımı kararıyla son 22 yılın en yüksek faiz oranına ulaşmıştı. Enflasyonda düşüş meydana geldi, ancak yüksek faizlerin etkisiyle işsizlik rakamlarında ve konut fiyatlarında artış meydana geldi. Enflasyonda hedeflere yaklaşılmasıyla beraber, BoC haziranda, 25 baz puan faiz indirimi kararı aldı. 2024 yıl sonuna kadar Kanada Merkez Bankasının bir veya iki kez faiz indirimi uygulaması bekleniyor.
İsviçre, düşük enflasyon ve dayanıklı ekonomisi ile tanınıyor. İsviçre Merkez Bankası (SNB), 14 Haziran 2014 tarihinden itibaren negatif faiz uygulamaya karar vererek, ekonomiyi desteklemeyi hedefledi ve sonrasında faiz negatifte sabit bıraktı. Ancak, 2022 yılında başlayan küresel gelişmeler yüksek enflasyonu ve ekonomik zorlukları tetikledi. Bu yüzden SNB, 16 Haziran 2022’de uzun yıllar sonra ilk kez faiz artırımı uygulamıştı. Akabinde 2023 yazına kadar birkaç kez daha faiz artırımlarına devam ederek politika faizini %1,75 seviyesine yükseltti. Enflasyonla mücadele kapsamında olumlu sonuçlar alındıktan sonra SNB, 21 Mart 2024 ve 20 Haziran 2024 tarihindeki 25 baz puanlık faiz indirimleri uyguladı. Faiz indirimlerinin 2024 yılı içerisinde ve devam eden yıllarda devam edeceği tahmin ediliyor.
DXY, FED’in faiz politikaları ve küresel ekonomik dinamikler tarafından doğrudan etkilenmeye devam edecek. FED’in faiz indirimine başlamaması ve ABD ekonomisinin görece dirençliliği, doları destekliyor. ECB’nin faiz indirimleri ve Almanya’daki ekonomik durgunluk ve Avrupa’daki siyasi belirsizlik ortamı euro üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor. İlerleyen günlerdeki gelişmeler doğrultusunda BoJ’nin içeriden ve dışarıdan gelen baskılara karşı vereceği tepkiler dikkatle izleniyor.
