Son dönemde yüksek enflasyon ve faiz artışları, konut kredisi kullanarak ev sahibi olmayı zorlaştırıyor. Oysaki birçok gelişmiş ülkede konut kredisi kullanımı olmazsa olmaz bir araç olarak görülüyor.
Türkiye’de konut kredisi faiz oranları aylık %3 civarında, yıllık bazda ise %40 seviyelerinde seyrediyor. Bu seviyelerdeki faiz oranları, konut kredilerinin erişilebilirliğini ciddi şekilde kısıtlıyor.
2020 yılında kamu bankalarının aylık %0,64 gibi düşük faiz oranlarıyla kredi vermesi, konut satışlarında rekor getirmişti. Ancak şu anki faiz oranları çok daha yüksek seviyelere ulaşmış durumda. Yüksek faizler nedeniyle kredili satışlar azalırken, nakit (ipoteksiz) satışlar artıyor.
2024 yılında ipotekli konut satışları, toplam satışların sadece %11’ini oluşturarak tarihi düşük seviyeye gerilemişti.
Kullanılan kredilerin ev değerine oranı gelişmiş ülkelerde %50-100 seviyelerde olabilirken ülkemizde %30’un altına inmiş durumda. Bu nedenle haneler, ancak önemli miktarda tasarruf sahibiyse, konut alımını tamamlamak için krediye yönelebiliyor.
Bu çalışmada, krediye erişilmesi durumunda 5,6 milyon TL değerindeki bir konut için 5 yıl vadeli kredi senaryosunda aylık taksitler yaklaşık 103 bin TL seviyesine ulaşıyor. “Konut Talebini Belirleyen Mikro Faktörler” raporunda vurgulanan bilgiye göre, 100 bin TL geliri olan hanehalkının %40’a kadarını konut kredisi taksitine ayırabileceğini, 100 bin TL’nin altında geliri olanlar için ise 1/3 oranını dikkate aldık.
Bu kapsamda, aylık taksiti ödeyebilmek için hanehalkı gelirinin yaklaşık 257 bin TL olması gerekiyor. Günümüzde satışı gerçekleşen ipotekli konutlarda ise bireylerin tasarruflarının değerlenmesi sonrasında, konut bedelinin yalnızca geri kalan küçük kısmını ödemek için kredi kullandığı görülüyor. Bu da konut kredilerinin, konut değerine yakın oranlarda kullanılması durumunda karşılanabilir olmadığını gösteriyor.
