Bretton Woods
Anlaşması Sona Erdi:
Altın Standardı Terk
Edildi ve İtibari (Fiat) Para Dönemi Başladı
Altın standardı, ilk olarak 1821’de
İngiltere’de uygulanmaya başlanmış olup, dünyada altına dayalı bir para
sistemine geçişin temelini atmıştır. II. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru,
Bretton Woods Anlaşması ile ABD doları, altına konvertibilitesi sağlanarak
küresel rezerv para birimi olarak kabul edilmiştir.
Ancak, 15 Ağustos 1971’de ABD Başkanı Richard
Nixon, doların altına sabitlenmiş olan değerini sonlandırarak Bretton Woods
sistemine fiilen son verdi. Bu hamle, “Nixon Şoku” olarak bilinir ve
Bretton Woods Anlaşması’nın sona ermesiyle birlikte, küresel finansal sistemin
altın standardından itibari para sistemine dönüşümünün zeminini hazırlamıştır.
İkinci Dünya Savaşı’nı takip eden dönemde,
Batı Avrupa, ABD ve Japonya, hızlı bir ekonomik büyüme sürecine girmişti. Bu
döneme “Kapitalizmin Altın Çağı” (Golden Age of Capitalism) denir. 1945-1973
yılları arasındaki bu dönemde, sanayi ve altyapı yatırımlarıyla hızlı ekonomik
büyümeyle birlikte düşük işsizlik oranları görülmüştür. Gelir dağılımında
iyileşmeler yaşanmış, işçi ücretleri artmış ve sosyal refah devletlerinin
genişlemesiyle sağlık, eğitim ve sosyal güvenlik alanlarında büyük ilerlemeler
kaydedilmiştir. Teknolojik yenilikler ve üretkenlik artışı bu büyümenin önemli
itici güçleri olmuş, Bretton Woods sistemi de uluslararası ticaret ve
yatırımların genişlemesini desteklemiştir. Bu faktörlerin birleşimi, dönemi
ekonomik istikrar ve refahın yaygınlaştığı bir çağ haline getirmiştir.
1970’li yıllarda yaşanan petrol krizleri ve stagflasyon, bu büyüme dönemini zorlu bir sürece dönüştürmüştür. Özellikle 1970’li yılların sonları ve 1980’li yılların ilk yarısında, gelişmiş ülkeler yüksek enflasyon ve işsizlik oranlarıyla mücadele etmek zorunda kalmış, bu durum küresel ekonomide belirsizlik ve istikrarsızlık yaratmıştır. 1980’li yılların başlarında uygulanan sıkı para politikaları kısa vadede ekonomik durgunluğa neden olmuşsa da uzun vadede enflasyonun kontrol altına alınmasını sağlamıştır.
Bu zorluklar, Bretton Woods sisteminin sona ermesi ve itibari para
sistemine geçişle birleşerek dünya ekonomisinde önemli bir dönüşümün habercisi
olmuştur.
